روش تحقیق چیست؟

Category Archives: روش تحقیق

روش تحقیق (به انگلیسی Research Method یا روش شناسی تحقیق: Research Methodology) بخشی از فرآیند انجام پایان نامه، انجام پروپوزال یا انجام مقاله علمی پژوهشی است که در آن روش های گردآوری اطلاعات، روش نمونه گیری، حجم نمونه، روش تحبیب داده ها، ابزار تجزیه و تحلیل داده ها، روش جمع آوری داده ها و نوع روش تحقیق آورده می شود که روش های تحقیق یا کمی هستند یا کیفی یا کتابخانه ای که می بایست توسط محقق مشخص گردد.

روش تحقیق پایان نامه

در نوشتار حاضر به این موضوع اشاره می کنیم که روش تحقیق در پایان نامه به چه معناست و چگونه انتخاب می شود؟ در صورتی که در صدد انجام پایان نامه، انجام پروپوزال یا انجام مقاله هستید، مطالعه این پست می تواند برای شما گره گشا باشد.

ارزش و اعتبار قوانین هر علم، وابسته به روش شناختی است که در آن تحقیق استفاده می‌شود. «روش تحقیق» معانی متفاوتی در مباحث علمی دارد. از جمله این معانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

به معنی رویکرد هستی شناسی. (این روش همان روشهای علمی و فلسفی می‌باشد).
به معنی روش‌های تحلیل جامعه و طبیعت از روش‌های مربوط به این حوزه می‌توان به تجربه گرایی، پدیدارشناسی، رفتارگرایی و … اشاره کرد.
به معنی روشی نظامند به منظور یافتن پاسخ یا راه حل برای سؤال یا مسئله.
به طور کلی می‌توان چنین گفت «روش تحقیق مجموعه‌ای از ابزار و قواعد و مطمئن و نظام یافته به جهت بررسی وقایع، کشف پایخ سؤالات و ارائه راه حل می‌باشد.»

روش تحقیق بر مبنای هدف

هر پژوهش متشکل از مجموعه فعالیت‌ها و تلاش‌هایی است که هدفان رسیدن به پاسخ است. با توجه به اینکه اهداف و سؤالات هر تحقیق ماهیت‌های متفاوتی دارند، لذا روش تحقیق مبتنی بر آنها انواع مختلفی دارد. طبقه بندی تحقیقات بر اساس اهداف، توجه زیادی به کاربرد مستقیم نتایج و میزان تعمیم پذیری انها در شرایط مختلف دارد.
بخش بندی تحقیقات بر مبنای روش، لزوماً نشان دهنده مرزهای دقیق و مشخص بین تحقیقات مختلف نیست. زیرا اغلب تحقیقات در یک راستا بوده و وابستگیهایی به لحاظ مفهوم دارند. بعنوان مثال می‌توان به این نکته اشاره کرد که تحقیقات بنیادی زیربنای تحقیقات کابردی است.

روش تحقیق بنیادی

تحقیقات بنیادی با هدف ارائه و تغییر نظریه‌ها اجرا می‌شوند. در این نوع روش، موضوع مورد بررسی ناشی از یک زمینه اجرایی واقعی نیست و لذا هدف این تحقیقات، آزمون نظریه‌ها، بررسی و تحلیل روابط بین مؤلفه‌ها و افزایش دانش و اطلاعات در زمینه‌ای منحصر بفرد می‌باشد. هدف پژوهش‌های بنیادی کشف شرایط و ضوابط علمی است.

از ویژگی‌های این نوع روش تحقیق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

دریافت شناخت کلی
ضبط و ثبت یکپارچه
از چند روش بصورت ترکیبی استفاده می‌شود
مورد آخر اینکه مدت دار می‌باشد.

روش تحقیق کاربردی

همانطور که گفته شد، تحقیقات بنیادی زیرمجموعه تحقیقات کاربردی می‌باشد. در این نوع روش، نظریه‌ها و ضوابط و شرایط و اصولی که در تحقیقات پایه قرار دارند، در این نوع تحقیق اجرا شده و در داده‌های واقعی به کار می‌رود. تحقیقات پایه و کاربردی رابطه‌ای متقابل با یکدیگر دارند. به صورتی که در تحقیقات کاربردی اصول و قواعد علمی طراحی شده بر مبنای روش بنیادی مورد توجه قرار گیرد.

این دو روش تحقیق در برخی مقوله‌ها شباهت‌ها و اختلافاتی دارند. که در ادامه معرفی شده‌اند.

روش تحقیق بر اساس اهداف پژوهش

در تحقیقات بنیادی، هدف بهبود سطح علم و دانش در زمینه‌ای خاص می‌باشد. در تحقیقات کاربردس دو هدف وجود دارد که هدف اول همان هدف تحقیقات بنیادی است و هدف دوم توجه به استفاده از رهیافت سیستمی برای حل موضوع.

طبیعت مسائل پژوهش

در تحقیقات بنیادی، مسائل مورد مطالعه به صورت مشخص با سایر مسائل حوزه مورد بررسی ارتباط دارد. در تحقیقات کاربردی، مسائل مورد بررسی ممکن است مورد توجه بشر بوده اما مشروط به دارا بودن کاربردهایی در امور مهم حرفه‌ای می‌باشد.

ملاک ارزیابی پژوهشی

در تحقیقات بنیادی با توجه به اهدافی که برایان ارائه شد، ارزش پژوهش به میزان کمکی که منجر به بهبود و پیشرفت دانش می‌شود به گونه‌ای که نیازمند تحقیق بیشتری باشد. در تحقیقات کاربردی ارزش پژوهش به اثر مثبتی وابسته است که ناشی از اثر نتایج بر دانش حرفه‌ای است.

علل جمع اوری داده در حین پژوهش

در هر دو روش هدف از جمع اوری دانش کمک به بهبود و ارتقای سطج دانش می‌باشد.

میزان ارتباط با ارزش‌ها

در روش بنیادی، موضوعات ارزشی چندان مورد توجه نبوده و از انها استقبال به عمل نمی اید. اما در روش کاربردی هم موضوعات کاربردی و هم موضوعات ارزشی قابل اجرا هستند.

روش تحقیق مورد قبول در هر پژوهش

در روش بنیادی، هر رشته روش خاص مربوط به خود را داشته که با استفاده از ان به تحقیق و جستجو می‌پردازد و در روش کاربردی، روش‌های تحقیق و اکتشاف، در مسائل منطبق شده و با توجه به انها موضوعاتی کاربردی اجرا می‌شوند.

افراد پذیرای پایان نامه

در روش کاربردی، پایان نامه به داوران و کارشناسا مربوط به رشته‌ای خاص تحویل داده می‌شود. در روش کاربردی پایان نامه توسط اعضای حرفه‌ای خاص مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

انواع دیگر تحقیقات عبارتند از تحقیقات ارزیابی، تحقیق و توسعه، تحقیق عملی (کاری) که در بخش های بعدی معرفی شده اند.

روش تحقیق در پایان نامه

روش تحقیق در پایان نامه به عنوان سومین فصل از پایان نامه شناخته می شود که به طور کلی به بیان جامعه آماری شما، روش های نمونه گیری و آزمایش، بیان متغیر های ضروری برای بررسی آزمایش های شما، وسایل به کار رفته، اقدامات انجام شده و تجزیه و تحلیل های صورت گرفته می پردازد.

انتخاب روش تحقیق پایان نامه

پایان نامه یکی از مهم ترین محتواهایی است که لازم است در هر دوره و مقطع تحصیلی توسط دانشجو نوشته شده و مورد بررسی، داوری و به عنوان یک درس مجزا در دوره تحصیلی برای آن نمره داده شود. این محتوای نوشتاری، باید با به کارگیری ابزارهای مختلفی اعم از روش های تجزیه و تحلیل، آزمایش، بیان تجارب، نمونه گیری از یک جامعه آماری و یا تجربیاتی که از دوره های مختلف کارآموزی و … آموخته شده توسط دانشجو با هدایت یک استاد راهنمای مسلط انجام شود.

امروزه پایان نامه ها اساس و پایه های اصلی برای بسیاری از تحقیقات علمی و اکتشافات حساب می شوند که نمونه های مهم آن به تولید و پیشرفت علم کمک بسیاری خواهد کرد.

ساختار روش تحقیق پایان نامه

نگارش پایان نامه در 6 مرحله انجام می شود:

انتخاب موضوع
نگارش پروپوزال و آماده سازی آن به کمک یک استاد راهنما
شروع تحقیقات، آزمایش ها و جمع آوری اطلاعات و داده ها پیرامون موضوع
نوشتن پایان نامه
بررسی و ارزیابی آن با کمک مشاور و استاد راهنما که باید در طول دوره تحصیل پیش رود
اعلام آمادگی برای دفاع و ارائه

اما دو مرحله انتخاب موضوع و نوشتن پایان نامه از مهم ترین و اصلی ترین مراحل نگارش این محتوای ارزشمند به شمار می آید. در نگارش پایان نامه باید این مقاله به صورت یک فرم استاندارد ایجاد شود. پایان نامه با صفحات آغازینی شروع می شود و سپس در 5 فصل باید بیان شود.

فصل اول مقدمه، فصل دوم پیشینه پژوهش، فصل سوم روش تحقیق، فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها و فصل پنجم نتیجه گیری است.

روش تحقیق درپروسه نوشتن پایان نامه

فصل سوم مقاله مربوط به بیان روش تحقیق در پایان نامه می باشد که یکی از اجزای 5 فصل پایان نامه است. در واقع محتوایی که شما باید در این فصل بیان کنید، مربوط به روش تحقیق یا بهتر است بگوییم روش شناسی (به صورت کیفی و کمی) است.

نوشتن روش تحقیق پایان نامه (فصل سوم پایان نامه)

در این فصل لازم است دانشجو به بیان روش های گردآوری داده ها و تجزیه و تحلیل آن ها و بررسی آن ها بپردازد و توضیحات اجمالی و خوبی را برای آن بیان کند. همچنین دانشجو باید روش های نمونه گیری، جامعه آماری و نمونه ها، ابزار های اندازه گیری، متغیر های تحقیق و … را برای توضیح بیشتر نتایجی که حاصل پژوهش های وی بوده است به طور کامل بیان کند.

موارد مهم نگارش روش تحقیق در پایان نامه

این فصل از پایان نامه همانطور که گفته شد، به بیان متغیر ها که خصوصیات و حالات اندازه گیری شده توسط ماست می پردازد و برای برنامه ریزی انجام یک تحقیق بسیار مهم است و باید برای مخاطبان مقاله و پایان نامه شما، روش تحقیق در پایان نامه و این متغیر ها بیان شود.

اطلاعاتی که باید در بخش سوم یعنی روش تحقیق در پایان نامه بیان شود، شامل موارد زیر می باشد:

اطلاعاتی که می تواند مخاطب پایان نامه شما را متقاعد کند تا نتایج بدست آمده از پژوهش شما صحیح است.

محدودیت های پژوهشی شما و همچنین دامنه روایی داده ها و فرضیاتی که برای مسئله و پایان نامه خود در نظر گرفته اید.

توضیحاتی از محتواها و مواردی که در پژوهش ها، نظریات و فرآیند انجام پژوهش از آن ها استفاده کرده اید.

اطلاعات ضروری که باید بیان شود تا محققان دیگر بتوانند با استفاده از آن ها، آزمایشات شما را انجام داده و از صحت آن مطمئن شوند.

توضیح روش های تحلیل شما که شامل توضیح نرم افزارهای محاسباتی و آماری استفاده شده در نگارش پایان نامه شما می باشد.

ساختار نگارش روش تحقیق در پایان نامه

اگر بخواهیم یک ساختار برای نگارش فصل سوم یعنی روش تحقیق در پایان نامه بیان کنیم می توان گفت این فصل در دو بخش باید توضیح داده شود:

مواد: بیان مواد و تجهیزاتی که در کیفیت و تفسیر داده های تحلیل های شما مهم بوده و این تجهیزات و مواد باید ضرورتا بیان شود.
روش ها: روش های انجام پایان نامه شما که می تواند با توجه به نوع رشته شما به صورت تئوری صرفا بوده و یا در رشته های تجربی با آزمایش های شیمیایی و فیزیکی همراه باشید و یا در رشته های مهندسی با استفاده از نرم افزارهای مهندسی و پیاده سازی آن ها و ساخت و تست آن ها همراه باشد.

روش های مورد استفاده در پایان نامه

روش تحقیق کمی
روش تحقیق کیفی
روش تحقیق کتابخانه ای
روش تحقیق آمیخته
و…

در صورتی که در انتخاب نوع روش تحقیق خود به مشکل خورده اید می توانید از موسسه تزآگاه کمک بگیرید!

نکاتی مهم درباره فصل روش تحقیق در پایان نامه

اگر شما هم جز آن دسته از افرادی هستید که علاقه مند به انجام پایان نامه های خود هستید احتمالا سوالات زیادی درباره فصل سوم پایان نامه یعنی فصل روش تحقیق در پایان نامه دارید و علاقه مند هستید تا با نکاتی که باید در این فصل رعایت کنید آشنا شوید. این موضوع باعث شده است تا ما تصمیم بگیریم در این مطلب کمی بیشتر درباره فصل روش تحقیق در پایان نامه صحبت کنیم و اطلاعاتی را در این زمینه در اختیار شما قرار دهیم. بنابراین برای انجام پایان نامه های خود حتما ما را در این مطلب همراهی کنید.

روش تحقیق بنیادی یا کاربردی؟

اولین مسئله ای که شما برای نوشتن فصل سوم پایان نامه خود باید به آن توجه داشته باشید این است که تعیین کنید که تحقیق و پژوهش شما یک پژوهش بنیادی است یا کاربردی؟ تحقیق کاربردی شامل تمامی تحقیقات و پژوهش هایی می باشد که در راستای بهبود ابزارها، روش ها و تکنیک ها صورت می گیرد.

در صورتی که تحقیق شما شامل این موارد نباشد و قصد داشته باشید که درباره ماهیت پدیده های مختلف تحقیقات خود را انجام دهید تحقیق شما یک تحقیق بنیادی خواهد بود. هر یک از این دو نوع تحقیق را می توانید در پایان نامه خود مورد استفاده قرار دهید به شرطی که با موضوع پایان نامه شما همخوانی مناسبی داشته باشد.

جامعه آماری روش تحقیق را چگونه تعیین کنیم؟

زمانی که قصد دارید در فصل روش تحقیق جامعه آماری پژوهش خود را تعیین کنید باید دقت زیادی داشته باشید. برای این که تعیین کنید جامعه آماری پژوهش شما شامل چه افرادی است باید دقت داشته باشید که پرسشنامه های خود را در میان چه گروهی از افراد تقسیم کرده اید.

البته در بسیاری از موارد ممکن است نیازی به پخش پرسشنامه نباشد ولی با این حال شما می توانید با تسلط خود به پایان نامه مشخص کنید که چه گروهی از افراد بیشتر از سایرین درگیر پایان نامه شما هستند. تعیین جامعه آماری در فصل روش تحقیق می تواند به شما کمک کند تا شرایط بهتری را برای ادامه این فصل فراهم کنید.

متغیر مستقل در پایان نامه چیست؟

متغیرهای مستقل و وابسته اهمیت بسیار زیادی در یک پایان نامه دارند که در فصل روش تحقیق باید توجه ویژه ای به آن داشته باشید. متغیر مستقل متغیری است که یا خود شما باید آن را تغییر دهید و یا این که می توانند بدون وابستگی به سایر متغیرها به خودی خود در طول پژوهش شما تغییر پیدا کنند.

در واقع این متغیرها متغیرهایی هستند که تغییر آنها نمی تواند تاثیری بر روی سایر متغیرهای پژوهش شما داشته باشد. به عنوان مثال فرض کنید که شما در طول یک پژوهش با متغیر زمان درگیر هستید، هیچ متغیر دیگری نمی تواند باعث ایجاد تغییر در زمان شود چرا که به هیچ وجه نمی توان با تغییر یک متغیر زمان را به جلو یا عقب برد.

متغیرهای وابسته در روش تحقیق پایان نامه

متغیرهای دیگری که امروزه باید برای نوشتن فصل روش تحقیق با آنها آشنایی داشته باشید متغیرهای وابسته می باشند. این متغیرها معمولا به سایر متغیرها وابستگی دارند.

این متغیرها در واقع زمانی مورد استفاده قرار می گیرند که شما قصد داشته باشید با تغییر یک مقدار در یک متغیر مقادیر متغیر دیگری را تغییر دهید. به این ترتیب متغیرهای وابسته نیز در تحقیقات و پژوهش های مختلف از اهمیت زیادی برخوردار می باشند. یک مثال واضح از متغیرهای وابسته مسافت طی شده توسط یک خودرو در واحد زمان است.

اگر خودرو با سرعت مشخصی حرکت کند با گذر زمان مسافت طی شده توسط خودرو نیز تغییر می کند و در نتیجه می توان گفت متغیر مسافت وابسته به متغیر زمان در این پژوهش می باشد.

سایر نکات مهم در نوشتن فصل سوم پایان نامه

در فصل سوم پایان نامه یعنی در فصل روش تحقیق شما باید به نکات بسیار مهم دیگری مانند نمونه مورد مطالعه، ابزار گردآوری و…. نیز توجه زیادی داشته باشید.

ابزارهایی که شما برای جمع آوری اطلاعات از آنها استفاده کرده اید می توانند در این فصل مورد بررسی قرار گیرند. همانطور که می دانید این ابزارهای جمع آوری اطلاعات امروزه از اهمیت زیادی در پایان نامه ها برخوردار می باشند و شما باید به طور کامل این ابزارها را توصیف کرده و نحوه کارکرد آنها را نیز بیان کنید.

جمع آوری اطلاعات به خودی خود می تواند اهمیت بسیار زیادی برای پایان نامه شما داشته باشد ولی در صورتی که توضیحات کاملی درباره ابزارهایی که استفاده کرده اید نیز ارائه دهید می تواند اعتبار پایان نامه خود را بیشتر کنید.